Ptaki

ptaki

PTAKI ŚPIEWAJĄCE

KANARKI ŚPIEWAJĄCE - KANAREK ROSYJSKI ŚPIEWAJACY

Początków kanarczarstwa w Rosji należy szukać w XVIII wieku, kiedy to tyrolscy kupcy zaczęli corocznie dostarczać z Imst do Moskwy znaczną liczbę kanarków. Ptaki kupowano tu ochoczo. W XIX w. hodowla kanarków zaczęła rozwijać się w Rosji bardzo szybko. W niektórych wioskach stała się podstawowym źródłem dochodów miejscowego społeczeństwa. Chłopi kilku wiosek guberni kałużyńskiej, nie otrzymawszy w dzierżawę ziemi, zajęli się różnymi profesjami. Umieli tak dobrze rozmnażać kanarki, że sprzedaż tych ptaków w czasie kilku dziesięcioleci dała im niemałe materialne korzyści. Kanarczarstwo również nieźle rozwijało się w guberniach: briańskiej, smoleńskiej i tulskiej, a później we wsi Pawłowo (obecnie miasto Pawłowo nad rzeką Oką) i Bogorodsku (niedaleko Moskwy). Z tych centrów kanarki dostarczano i sprzedawano na jarmarkach (głównie na Nieżegrodskim), a stąd rozprzestrzeniały się po całej Rosji.

KARCZEMNY ŚPIEWAK

Obok jarmarków niemałą rolę w popularyzacji kanarczrstwa do rewolucyjnej Rosji spełniły karczmy. Ich właściciele nie mając możliwości zatrudnienia kapel muzycznych utrzymywali dla rozrywki gości ładnie i głośno śpiewające ptaki. Takimi „muzykantami” były początkowo skowronki, słowiki, przepiórki i inne. Potem zastąpiono je kanarkami. Ptakami wytrzymałymi na dym tytoniowy, odpornymi na hałas i – co ważne – śpiewającymi niemalże przez cały rok. Właściciele wybierali dla swych karczm najbardziej „głośne” kanarki – takie, których śpiew można było usłyszeć w głośnym gwarze. Ptaszki bez przerwy śpiewały w maleńkich klatkach zawieszonych nad głowami gości. W szumnym i zadymionym pomieszczeniu prowadziły przegląd siedzących. Mówiono, że Fiodor Szalapin, światowej sławy bas, od głosu którego drżały i pękały kieliszki, specjalnie odwiedzał różne gospody blisko Sytnego Rynku w Petersburgu, aby posłuchać śpiewu kanarków. Częstymi gośćmi karczm był też A.M. Gorki oraz Iwan A. Bunin, poeta i prozaik rosyjski, laureat nagrody Nobla, który w swoich utworach nie raz wspominał o „złotym cudzoziemskim śpiewaku, śpiewającym nad karczemnym tłumem”. Kanarkom poświęcił nawet jeden ze swoich wierszy.

PIERZAŚCI NAUCZYCIELE

Właściciele zajazdów zajęli się rozmnażaniem kanarków, których śpiew najbardziej podobał się biesiadującym. Zaczęły więc powstawać różne odmiany kanarków. Ich śpiew różnił się składem zwrotek, głośnością oraz sposobem wykonania. Chcąc sprostać tym zadaniom kanarczarze z Pawłowa i niektórych innych miejscowości rozpoczęli systematyczną pracę hodowlaną. Najpierw wybierali i rozmnażali najbardziej melodyjnie śpiewające kanarki, a ich potomstwo uczyli śpiewać stosując różne techniki. W taki sposób wydalili z pieśni kanarków wszystkie rażące dźwięki, pozostawiając tylko melodyjne zwrotki. Większość hodowców kanarków wykorzystywała w roli nauczycieli śpiewu różne gatunki ptaków miejscowej fauny. Przede wszystkim pierzastymi nauczycielami były: • trznadel (Emberiza citrinella L.) • sikorka bogatka (Parus major L.) • sikorka czarnogłówka (Parus atricapillus L.)

Niektórzy hodowcy umieli naśladować pieśni dzikich ptaków wykorzystując w tym celu specjalnie skonstruowane organki, piszczałki, flety. Jednakże zawsze najlepszym nauczycielem był pięknie śpiewający kanarek.

W końcu XIX wieku wyodrębniono kilka linii kanarków śpiewających. Ptaki te zaczęto nazywać kanarkami trznadlowego śpiewu. Każdej części, odpowiedniej turze ich śpiewu kanarczarze nadali odpowiednią nazwę. Najczęściej rosyjskie kanarki śpiewające były żółte lub z niewielkimi plamkami na głowie lub grzbiecie. Spotykano również kanarki żółto-czarne tzw. zielone. Wszystkie zwrotki swej pieśni kanarki te śpiewały z otwartym dziobem.

ŚPIEW PAWŁOWSKICH KANARKÓW

Kanarczarze z Pawłowa nad Oką kultywowali wiele interesujących linii kanarków śpiewających. Ptaki każdego z bardziej znanych hodowców miały jakąś specyfikę w śpiewie. Jednak w większości śpiew pawłowskich kanarków zaczynał się od rozsypu srebrzystego, po którym następowały zwrotki: wałek, trznadel, sikorka, kulik i na zakończenie dudy. Od 1910 roku dużą popularność zdobyły kanarki rjabovskiego śpiewu. W jednym ze sprawozdań z moskiewskiego konkursu śpiewu napisano: „C.T. Rjabov – znany hodowca pawłowskich ptaków najbardziej zachował śpiew trznadla”. Ze szczególną czystością jego kanarki wykonywały tury dzwonkowe. Według słów hodowców, słuchających kanarki Rjabova w końcu lat 30 dwudziestego wieku, jego ptaki śpiewały cicho i przyjemnie, miękko i czule. W latach II wojny kanarczarstwo w Rosji upadło. Słynna kiedyś odmiana trznadlowego śpiewu prawie zanikła. Kanarki Rjabova umilkły. Do dziś hodowcy rosyjscy starają się odtworzyć śpiew trznadlowy u swych kanarków. Częściowo się to im powiodło.

Tury

Obecnie śpiew kanarków rosyjskich można przedstawić następująco:

  • Rozsypka – długa dźwięczna zwrotka składająca się przeważnie z gwałtownych dźwięków. Słowami można ją przestawić tak: „ri-ri-ri-ri-ri”. Im wyżej i lżej dźwięczy ta zwrotka, tym przyjemniej brzmi dla ucha. W zależności od charakteru dźwięków rozróżnia się rozsypkę srebrzystą, trznadlową, tamburynowy łoskot, a także inne warianty.
  • Trznadel – długi rząd miękkich melodyjnych dźwięków, raczej w niskiej tonacji, przebiegających jeden za drugim, ale już nie z taką gwałtownością jak przy rozsypce. U niektórych kanarków ta część pieśni przypomina zwijającą się i zanikającą w końcówce zwrotkę trznadla. Rozróżnia się wiele wariantów tej tury: trznadel wznoszący, czysty, zwykły.
  • Odbicie (uderzenie) – odpowiednio wolne i krótko (5 – 6 razy) powtarzane oderwane dźwięki. W przybliżeniu odpowiadające słowom „don – don – don ...”lub „con – con – con” . U niektórych ptaków tura ta może brzmieć nieprzyjemnie i słyszy się ją jak „ti –ti- ti” lub „tja – tja- tja”. Taki wariant odbicia uważa się za dużą wadę.

  • Sikorki – dwuskładnikowa melodyjna tura przypominająca śpiew sikorki bogatki „ci-fi, ci –fi, ci – fi” (przeważnie pierwszy dźwięk jest niższy, drugi wykonywany wyżej). Jednakże u większości kanarków brak tej tury lub jest zdeformowana.

  • Kulik - W śpiewie niewielu kanarków można usłyszeć jeszcze jedną dość interesującą turę, która brzmi mniej więcej tak: „kuli – kuli – kuli”. Hodowcy nazwali ją kulikiem.

Śpiew kanarka rosyjskiego oceniany jest w skali 90 punktowej. Hodowca, którego kanarek uzyskał więcej niż 56 punktów zdobywa dyplom I stopnia i duży złoty medal oraz tytuł zwycięzcy konkursu. Od 50 do 55 punktów – dyplom I stopnia i duży złoty medal, od 44 do 49 pkt. – dyplom I stopnia i mały złoty medal, od 37 do 43 pkt. – dyplom II stopnia i duży srebrny medal, od 32 do 36 pkt. – dyplom II stopnia i mały srebrny medal, od 25 do 31 pkt. – dyplom III stopnia i brązowy medal.

Od ponad 50 lat hodowcy rosyjscy doskonalą rozpoczęcie śpiewu kanarków. Tę część śpiewu nazwali przyśpiewką. Jest to swego rodzaju wprowadzenie, za którym w określonym porządku kanarek powinien śpiewać określone tury. Szczególnie interesująco brzmi przyśpiewka zwana trójnikiem. Ta cicha trzykrotnie powtórzona tura przypomina wabienie czyżyka. W innych przypadkach przyśpiewka może składać się z dwóch lub trzech szybko powtarzanych treli. Wszystkie rażące, trzeszczące dźwięki uważa się za wady. Również głośne tury słowika.

JEDNA CZY WIĘCEJ RAS ?

Trudno byłoby zaprezentować wszystkie tury, które występują w różnych wariantach śpiewu kanarków rosyjskich. Wariantów takich jest wiele i każdy posiada aktywnych zwolenników, którzy przedkładają go ponad inne. Szkoda tylko, że hodowcy rosyjscy nie doszli do jednego poglądu odnośnie tego, jaki powinien być standard śpiewu kanarka rosyjskiego. Należy przypuszczać, iż nie będzie to jakaś jedna odmiana, a raczej kilka. Jednakże każda odmiana kanarków (bądź rasa) powinna mieć wyraźną, jasno scharakteryzowaną pieśń z własną skalą ocen, a może jeszcze jakieś inne zewnętrzne oznaki ptaka np. ubarwienie, rozmiary, eksterier. Bez tych określeń rosyjskie kanarki śpiewające nie mogą być eksponowane i oceniane podczas międzynarodowych konkursów. Szkoda, że rosyjski kanarek śpiewający nie jest znany za granicą. Zasługuje na to.

Autorem artykułu jest Dr. Marek Łabaj Artykuł został przekazany dla firmy Wardenga Jacek Hodowla Ptaków Ozdobnych i Śpiewających

Dr. Marek Łabaj jest Ekspertem światowej Konfederacji ornitologicznej Objęte ochroną prawa autorskiego. Żadna część artykułu nie może być kopiowana w całości lub części, transmitowana elektronicznie lub w inny sposób, modyfikowana, linkowana lub wykorzystana bez uprzedniej pisemnej zgody autora.